Month: October 2023

ਗੱਲ ਉਸ ਸਮੇ ਦੀ ਹੈ ਜਦੋ ਪਿੰਡਾ ਵਿਚ ਅਜੇ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀ ਸੀ ਆਈ. ਅਉਂਦੀ ਤਾਂ ਹੁਣ ਵੀ ਨਹੀ ਪਰ ਓਦੋ ਆਹ ਕੁੱਤੇ ਝਾਕ ਜਿਹੀ ਵੀ ਨਹੀ ਸੀ ਹੁੰਦੀ।ਕਿਓਕੇ ਅਜੇ ਖੰਬੇ ਵੀ ਨਹੀ ਸਨ ਲੱਗੇ ਤੇ ਨਾ ਉਮੀਦ ਸੀ। ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿਚ ਲੋਕ ਸ਼ੀਸ਼ੀ ਵਿਚ ਕਪੜੇ ਦੀ ਬੱਤੀ ਪਕੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ

ਇਹ ਸਭ ਕੀ ਹੈ ? ਕੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੈਨੂੰ, ਜਿੰਦਗੀ ਤੇ ਕਿਸੇ ਮੋੜ ਤੇ ਆ ਕੇ ਜਦੋ ਕੋਈ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚੰਗਾ ਲੱਗਣ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਦੀ ਰਹਿਣੀ, ਬਹਿਣੀ, ਕਹਿਣੀ ਤੇ ਸਹਿਣੀ ਇਨਸਾਨ ਨੂੰ ਪਿਆਰੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ । ਉਸਦੀ ਚਾਲ, ਉਸਦਾ ਪਹਿਰਾਵਾ, ਵਿਹਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖ ਕੇ ਅਜੀਬ

ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਬਹੁਤ ਵਧੀਆ ਸੀ। ਓਹ ਫਜੂਲ ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਰਿਵਾਜਾਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ਼ ਸੀ। ਤੇ ਕਦੇ ਕਦੇ ਮੇਰੇ ਨਾਲ ਇਹਨਾ ਵਿਚਾਰਾਂ ਤੇ ਚਰਚਾ ਵੀ ਕਰਦੀ। ਇੱਕ ਦਿਨ ਮੈ ਮੇਰੀ ਮਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਹ ਰਿਵਾਜ਼ ਕਿੰਨਾ ਗਲਤ ਹੈ ਕਿ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇੱਕ ਅੋਰਤ ਨੂ ਉਸ ਦੇ

ਸਕੂਲ ਦੇ ਬਚਿਆਂ ਨਾਲ ਬੰਬੇ ਟੂਰ ਤੇ ਜਾਣ ਦਾ ਮੋਕਾ ਮਿਲਿਆ ਬਸ ਤੇ। ਅਬੋਹਰ ਵਾਲੇ ਬਾਬੂ ਰਾਮ ਦੀ ਬਸ ਸੀ। ਦਿਖਾਈ ਉਸਨੇ ਹੋਰ ਬਸ ਸੀ ਪਰ ਉਸਦੀ ਅਸਲੀ ਬਸ ਤਾਂ ਬਸ ਹੀ ਸੀ। ਜਿਸਨੂ ਓਹ ਖੁਦ ਚਲਾਉਂਦਾ ਸੀ।ਆਪਣੀ ਸਹਾਇਤਾ ਲਈ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਬਾਬਾ ਜੋ ਟਰੱਕ ਡਰਾਇਵਰ ਸੀ ਨੂ ਵੀ ਨਾਲ

“ਕਾਕਾ ਪੈਸੇ ਲੈ ਜਾ।” ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਦਿਹਾੜੀ ਤੇ ਆਏ ਅਲੜ੍ਹ ਜਿਹੀ ਉਮਰ ਦੇ ਮੁੰਡੇ ਨੁਮਾ ਮਜਦੂਰ ਨੂੰ ਮੈਂ ਕਿਹਾ। “ਕੱਲ ਨੂੰ ਮੈਂ ਆਉਣਾ ਹੈ? ਅੰਕਲ ਜੀ।” ਉਸਨੇ ਬੇ ਉਮੀਦੀ ਜਿਹੀ ਨਾਲ ਪੁਛਿਆ। “ਹਾਂ ਆ ਜਾਵੀ ਤੂੰ।” ਮੈਂ ਕਿਹਾ। “ਚੰਗਾ ਕਲ੍ਹ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਹੀ ਲੈ ਲਵਾਂਗਾ ਜੀ।” ਮੇਰੀ ਹਾਂ ਕਹਿਣ ਤੇ

“ਅੱਜ ਮ ਮ ਮ ਮੈ ਮੈਂ ਮੈਂ ਦਿਹਾੜੀ ਤੇ ਨਹੀਂ ਗਿਆ। ਮੇਰਾ ਚ ਚ ਚ ਚ ਚ ਚਿੱਤ ਜਿਹਾ ਢਿੱਲਾ ਸੀ। ਫਿਰ ਮੈਂ ਇੱਧਰ ਹੀ ਆ ਗਿਆ। ਮਖਿਆ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਬਾਊ ਪੁਛੂ। ਤ ਤ ਤ ਤੇ ਮੈਂ ਘਰੇ ਗੇੜਾ ਮਾਰਨ ਆ ਗਿਆ। ਚਲ ਸੋਚਿਆ ਦੀਵਾਲੀ ਦੀਆਂ ਸਫਾਈਆਂ ਵੀ ਕਰਨੀਆਂ ਹਨ।

ਬਤੌਰ ਡਰਾਈਵਰ ਸਾਡੀ ਰੇਲ ਜਦੋਂ ਵੀ ਫਾਟਕ ਕੋਲ ਬਣੇ ਉਸ ਫਾਰਮ ਹਾਊਸ ਕੋਲ ਅੱਪੜਦੀ ਤਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਨੱਚਦੇ ਹੋਏ ਕਿੰਨੇ ਸਾਰੇ ਨਿਆਣੇ ਵੇਖ ਮੇਰਾ ਮਨ ਖਿੜ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ..! ਮੈਂ ਵੀ ਕੋਲੇ ਵਾਲੇ ਇੰਜਣ ਦੀ ਲੰਮੀ ਸੀਟੀ ਵਜਾ ਕੇ ਓਹਨਾ ਦੀ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਜਾਇਆ ਕਰਦਾ..! ਇੱਕ ਵੇਰ ਇੰਜਣ ਐਨ

ਸਵੇਰੇ ਸਵੇਰੇ ਲੌਬੀ ਚੋਂ ਛਿੱਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜ਼ ਆਈ, ਮਾਤਾ ਜੀ ਆਵਦੇ ਕਮਰੇ ਚੋਂ ਬੋਲਣ ਲੱਗੇ, “ਇਹ ਮੁੰਡਾ ਆਵਦਾ ਭੋਰਾ ਧਿਆਨ ਨਈ ਰੱਖਦਾ,ਨੰਗੇ ਸਿਰ ਉੱਠਿਆ ਹਉ, ਨਾਂ ਕੁਝ ਖਾਂਦਾ ਨਾਂ ਪੀਂਦਾ, ਆਏ ਨੀਂ ਵੀ ਦੋ ਵਾਰ ਦੁੱਧ ਬਾਧ ਪੀ ਲੇ, ਮਸਾਂ ਚਾਰ ਕੇ ਬਦਾਮ ਖਾਂਦਾ ਬੱਸ” ਵਿੱਚੇ ਨੂੰਹ ਬੋਲੀ ‘ਮੈਂ ਆਂ

ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਪੜੇ ਲਿਖੇ ਨਹੀਂ ਸਨ।ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਹ ਦੱਸਿਆ ਕਰਦੇ ਸਨ ਕਿ ਉਰਦੂ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।ਇਸੇ ਤਰਾਂ ਮੇਰੇ ਹਮਉਮਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮਿੱਤਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਸੀ ਕਿ ਗੁਰਮੁਖੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ।ਜਦੋਂ ਅਜਾਦ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਸੂਬੇ ਦਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਸੀ

ਪਿੰਡ ਦੀ ਫਿਰਨੀ ਤੋਂ ਖੇਤਾਂ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੀ ਹਵੇਲੀ ਸਾਫ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ।ਸਾਰੀ ਉਮਰ ਬਾਪੂ ਸਰਦਾਰਾਂ ਦੇ ਹੀ ਸੀਰ ਲੈਂਦਾਂ ਆਖਰਕਾਰ ਅਧਰੰਗ ਦੇ ਦੌਰੇ ਨਾਲ ਮੰਜੇ ‘ਤੇ ਢਹਿ ਢੇਰੀ ਹੋ ਗਿਆ।ਇੱਕ ਪਾਸਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ’ਤੇ ਚੜ੍ਹਦੀ ਉਮਰੇ ਸੀਰੀ ਵਾਲੀ ਪੰਜਾਲੀ ਆਣ ਮੇਰੇ ਮੋਢਿਆਂ ਤੇ ਪੈ ਗਈ। ਬਾਪੂ ਨੇ ਤਾਂ ਬਥੇਰਾ ਕਹਿਣਾ ਕਿ