ਗੱਲ 1999 ਦੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ੍ਰੀ ਅਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਸੀ l ਉਥੇ ਹਰਭਜਨ ਸਿੰਘ ਯੋਗੀ ਵੀ ਆਪਣੇ ਲਾਮ ਲਸ਼ਕਰ ਨਾਲ ਆਇਆ ਹੋਇਆ ਸੀ ਤੇ ਗੋਰਿਆਂ ਨੇ ਕੁਝ ਦੁਕਾਨਾਂ ਲਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ l ਇਕ ਦੁਕਾਨ ਤੇ ਬਾਕੀ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਟੋਫੀ ਤੋਂ ਥੋੜ੍ਹੀ ਵੱਡੀ ਚੋਕਲੇਟ ਵਰਗੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਲੱਗੀ ਸੀ,

ਕੁੱਝ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਇਕ ਜਾਣ ਪਛਾਣ ਵਾਲੇ ਦੇ ਘਰ ਗਿਆ । ਦੋਵਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕੋਠੀਆਂ ਬਰਾਬਰ ਪਾਈਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ । ਪਰ ਕੋਠੀਆਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪਸ਼ੂ ਡੰਗਰਾਂ ਲਈ ਬਣਾਏ ਗਏ ਵੱਡੇ ਬਰਾਂਡਿਆਂ ਵਿਚ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਮਾਂ , ਪਿਤਾ ਤੇ ਦਾਦੀ ਦੇ ਮੰਜੇ ਡਾਹੇ ਹੋਏ ਸਨ । ਮੈਂ ਜਾਣ ਸਾਰ

ਬੀਬੀ ਹਰਚਰਨ ਜੀਤ ਕੌਰ..ਦੋ ਧੀਆਂ..ਵੱਡੀ ਬਾਰਾਂ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦੀ ਤੇ ਨਿੱਕੀ ਅੱਠ ਦੀ..ਇੱਕ ਛੇ ਵਰ੍ਹਿਆਂ ਦਾ ਨਿੱਕਾ ਪੁੱਤ ਵੀ..! ਵਕਤੀ ਹਨੇਰੀਆਂ ਦੇ ਫਿਕਰ ਮੰਦੀ ਵਾਲੇ ਆਲਮ ਵਿਚ ਜਦੋਂ ਵੀ ਪੜਾਉਣ ਜਾਂਦੇ ਅਕਸਰ ਹੀ ਸਿਰ ਦੇ ਸਾਈਂ ਐਡਵੋਕੇਟ ਸ੍ਰ ਸੁਖਵਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਭੱਟੀ ਬਾਰੇ ਹੀ ਸੋਚਦੇ ਰਹਿੰਦੇ..ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ ਸਰਦਾਰ ਸਾਬ ਬੇਪਰਵਾਹੀ ਦੇ ਆਲਮ

ਬਿਨਾਂ ਦਵਾਈ ਭੁੱਖਣ-ਭਾਣੀ ਤੇਜ਼ ਬੁਖ਼ਾਰ ਨਾਲ਼ ਜੂਝਦੀ ਰਾਣੋ ਪੂਰੀ ਰਾਤ ਨਾ ਸੁੱਤੀ।ਸਰੀਰ ਦਰਦ ਨਾਲ਼ ਭੰਨਿਆ ਪਿਆ ਸੀ।ਪਾਠੀ ਬੋਲ ਪਿਆ।ਇੱਛਾ ਹੋਈ ਦੋ ਘੁੱਟ ਚਾਹ ਮਿਲ ਜਾਵੇ।ਅੱਠਵੀਂ ‘ਚ ਪੜ੍ਹਦੀ ਕੁੜੀ ਨੂੰ ਚਾਹ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਵਾਜ਼ ਮਾਰਦੀ- ਮਾਰਦੀ ਰੁਕ ਗਈ।ਯਾਦ ਆਇਆ ਰਾਤ ਦੁੱਧ ਤਾਂ ਮਿਲਿਆ ਹੀ ਨਹੀਂ।ਦੁਕਾਨ ਵਾਲੇ ਨੇ ਹੋਰ ਉਧਾਰ ਤੋਂ ਨਾਂਹ

ਅੱਜ 12ਵੀਂ ਜਮਾਤ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਆ ਗਿਆ। ਹਰ ਬੱਚੇ ਵੀ ਆਪਣੀ-ਆਪਣੀ ਸਮਰੱਥਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨੰਬਰ ਲਏ ਨੇ। 10ਵੀਂ ਦਾ ਰਿਜ਼ਲਟ ਵੀ ਆਉਣ ਵਾਲਾ ਹੈ। ਅੱਜ ਮੇਰੇ ਬੇਟੇ ਦਾ ਵੀ 12ਵੀਂ ਦਾ ਰਿਜ਼ਲਟ ਆਇਆ ਹੈ, ਵਧੀਆ ਨੰਬਰ ਲਏ ਨੇ। ਮੈਂ ਅੱਜ ਤੱਕ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨੰਬਰ 90 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੋਣੇ

ਬੈਂਕ ਵਿੱਚ ਖਾਤਾ ਖਲਾਉਣ ਵੇਲੇ ਜਦੋਂ ਪ੍ਰੀਤ ਨੂੰ ਪਰਮਾਨੇਂਟ ਐਡਰੈੱਸ ਦਾ ਕਾਲਮ ਭਰਨਾ ਪਿਆ ਤਾਂ ਉਸਦਾ ਮਨ ਪਤਾ ਨੀ ਕਿਹੜੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿੱਚ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਕੀ ਹੈ ਇਹ ਪੱਕਾ ਪਤਾ। ਛੱਬੀ ਸਾਲ ਤੱਕ ਇਹ ਪੱਕਾ ਪਤਾ ਓਹਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਘਰ ਸੀ। ਹੁਣ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਓਹਦੇ ਪਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਘਰ।

11 ਮਈ 1922 ਈਸਵੀ ਸੂੰਢ ਪਿੰਡ , ਜਿਸਨੂੰ ਮਕਸੂਦਪੁਰ ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਸਨ , ਉਥੋਂ ਦੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਜੋ ਕਨੇਡਾ ਤੋਂ ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਆਏ ਸਨ , ਪਹਿਲਾਂ ਕਾਂਗਸੀ ਤੇ ਫਿਰ ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਦੀ ਲੜਕੀ ਨਾਲ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ‘ਨੰਦ ਪੜਵਾਏ।ਪਿੰਡ ਦੇ ਕੁਝ

ਮੈੰ ਲਗਭਗ ਅਠਾਰਾਂ ਦਿਨ ਘਰ ਤੋੰ ਬਾਹਰ ਰਹਿਣਾ ਸੀ।ਘਰ ਤੋੰ ਬਾਹਰ ਜਾਣ ਸਮੇੰ ਚਿੰਤਾ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਸੀ ਕਿ ਪਤਾ ਨਹੀਂ ਬੂਟਿਆਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਮਿਲ਼ਣਾ ਕਿ ਨਹੀੰ।ਮੈਨੂੰ ਯਕੀਨ ਸੀ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ਼ ਮੇਰੇ ਤੋੰ ਵਧ ਕੇ ਕੋਈ ਨਹੀੰ ਕਰ ਸਕਦਾ।ਮੈਂ ਕਦੇ ਪੌਦਿਆਂ ਨੂੰ ਪਿਆਸਾ ਨਹੀਂ ਰੱਖਿਆ।ਇਹਨਾਂ ਦੀ ਖਾਦ ਵੀ

ਡਿੰਪੀ ਮੱਛਰ ਜਦੋਂ ਦਾ ਜੁਆਨ ਹੋਇਆ ਉਸੇ ਵੇਲ਼ੇ ਤੋਂ ਗੰਦੀ ਨਾਲ਼ੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਸਿਰੇ ਤੇ ਆਪਣੇ 400 ਭੈਣ ਭਾਈਆਂ ਨਾਲ ਰਹਿੰਦੀ ਡੇਜ਼ੀ ਮੱਛਰੀ ਤੇ ਨਿਗ੍ਹਾ ਰੱਖੀ ਫਿਰਦਾ ਸੀ।ਅਤੇ ਸੌ ਝੂਠ ਬੋਲਣ ਅਤੇ 56 ਪਾਪੜ ਵੇਲਣ ਬਾਅਦ ਅੱਜ ਮੱਛਰੌਲੀ ਮੰਡੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ ਡੇਜ਼ੀ ਨੇ ਡਿੰਪੀ ਨੂੰ ਹਾਮੀ ਭਰੀ ਸੀ।ਡਿੰਪੀ