ਓਦੋਂ ਪਾਪਾ ਜੀ ਕਾਲਾਂਵਾਲੀ ਨਾਇਬ ਤਹਿਸੀਲਦਾਰ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਮੈਂ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦਖਲ ਨਹੀਂ ਸੀ ਦਿੰਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਅਸੀਂ ਆਪਣੀ ਪੁਰਾਣੀ ਕਾਰ ਬਦਲ ਕੇ ਉੱਚੇ ਮਾਡਲ ਦੀ ਲ਼ੈ ਲਈ। ਇੱਕ ਵਾਰੀ ਅਸੀਂ ਮੇਰੀ ਮਾਤਾ ਨਾਲ ਕਾਲਾਂਵਾਲੀ ਜਾ ਰਹੇ ਸੀ। ਡਰਾਈਵਰ ਕਾਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਨਵੀਂ ਦੇ ਸ਼ੌਂਕ ਵਿੱਚ ਕਾਰ

ਨਿੱਕਾ ਹੁੰਦਾ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪਿੰਡੋਂ ਮੰਡੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇਖਣ ਆਉਂਦਾ। ਮੇਰੀ ਸਕੀ ਮਾਸੀ ਦਾ ਸਿਨੇਮਾ ਸੀ ਤੇ ਮੇਰਾ ਮਾਮਾ ਉੱਥੇ ਬੁਕਿੰਗ ਕਲਰਕ ਸੀ। ਸਿਨੇਮੇ ਦੀ ਟਿਕਟ ਤੇ ਪੰਜਾਹ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਨੋਰੰਜਨ ਟੈਕਸ ਲਗਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮੁਫ਼ਤ ਦੇਖਣ ਲਈ ਘਰੋਂ ਮਾਸੀ ਕੋਲੋਂ ਪਾਸ ਮੰਗਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ ਤੇ ਫਿਰ ਵੀ ਕਈ ਵਾਰੀ

ਕੱਲ੍ਹ ਵਿਸ਼ਕੀ ਦੀ ਟੁੱਟੀ ਬੈਲਟ ਨੂੰ ਟਾਂਕ਼ਾ ਲਗਵਾਉਣ ਲਈ ਮੋਚੀ ਲੱਭਦੇ ਰਹੇ। ਨਹੀਂ ਮਿਲਿਆ। ਪਰ ਸ਼ਾਮੀ ਮਦਰ ਡੇਅਰੀ ਕੋਲ ਐਲ ਈ ਡੀ ਦੀ ਲਾਈਟ ਹੇਠ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ। ਉਸਨੂੰ ਕੰਮ ਸਮਝਾ ਕੇ ਕੋਲ ਪਏ ਬੈੰਚ ਨੁਮਾ ਪੱਥਰਾਂ ਤੇ ਬੈਠ ਗਏ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਤੈਹਾਂ ਫਰੋਲਣ ਦੀ ਤਲਬ ਜਿਹੀ ਸੀ। “ਸਵੇਰੇ

56 ਸੈਕਟਰ ਦੇ ਮੇਨ ਗੇਟ ਦੇ ਮੂਹਰੇ ਜਾਂਦੀ ਡਵਾਈਡਰ ਵਾਲੀ ਸੜਕ ਦੀ ਨੁੱਕੜ ਨਜ਼ਾਇਜ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਕੇ ਬਣਾਈ ਇਕ ਮਾਰਕੀਟ ਹੀ ਹੈ। ਮੈਂ ਚਾਰ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੋਂ ਇਹ੍ਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੇ ਸਟੱਡੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ। ਸੜ੍ਹਕ ਤੇ ਪਹਿਲੀ ਛੱਪਰ ਵਾਲੀ ਫਲ ਫਰੂਟ ਦੀ ਦੁਕਾਨ ਚੌਹਾਨ ਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਹੀ ਘੱਟ ਪੜ੍ਹਿਆ

ਸ਼ੁਰੂ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਕੋਲ escort 37 ਟਰੈਕਟਰ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਅਸੀਂ ਤਵੀਆਂ ਕਲਟੀਵੇਟਰ ਨਾਲ਼ ਛੋਟੇ ਜਿੰਮੀਦਾਰਾਂ ਦੀ ਜਮੀਨ ਵਹੁਣ ਜਾਂਦੇ। ਕਿਉਕਿ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ ਦੋ ਤਿੰਨ ਟਰੈਕਟਰ ਹੀ ਸਨ। ਸਾਡੇ ਖੇਤ ਦੇ ਰਸਤੇ ਵਿਚ ਤੇ ਪਿੰਡ ਦੇ ਬਾਹਰ ਬਾਹਰ ਦੋ ਭਰਾ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ। ਬਾਬਾ ਗਿਆਨਾਂ ਤੇ ਮੱਲਾ ਬੋਲਾ। ਅਸੀਂ ਉਹਨਾਂ

ਅੱਜ ਕੱਲ ਦੇ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਲੁੱਟ ਘਸੁੱਟ ਦੇਖ ਕੇ ਪੁਰਾਣੇ ਇਮਾਨਦਾਰ ਲੀਡਰਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਹਰੀ ਚੰਦ ਮਹਿਤਾ ਖੂਹੀਆਂ ਮਲਕਾਣੇ ਪਿੰਡ ਦਾ ਸੀ ਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਲੀਡਰ ਸੀ। ਸੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲਾ ਸਖਸ਼ ਸੀ ਚਾਹੇ ਉਹ ਕਦੇ ਮੰਤਰੀ mla mp ਨਾ ਬਣ ਸਕਿਆ ਪਰ ਉਸਦੀ ਪਹੁੰਚ ਬਹੁਤ ਸੀ।

ਮਾਈ ਖਾਣੇ ਕੋ ਦੇਦੇ ਭੂਖ ਲਗੀ ਹੈ। ਸਕੂਲੋਂ ਵਾਪਿਸੀ ਵੇਲੇ ਘਰ ਦਾ ਗੇਟ ਖੋਲਣ ਲੱਗੀ ਨੂੰ ਦੋ ਨੰਗ ਧੜੰਗੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਮੇਰੀ ਬਾਂਹ ਫੜ੍ਹ ਕੇ ਕਿਹਾ। ਹੁਣੇ ਵੇਖ ਕੇ ਦਿੰਦੀ ਹਾਂ। ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਉਮਰ ਪਾਟੇ ਹੋਏ ਅੱਧੇ ਅਧੂਰੇ ਕਪੜੇ ਦੇਖ ਕੇ ਤਰਸ ਜਿਹਾ ਖਾ ਕੇ ਕਿਹਾ। ਰਸੋਈ ਕੋਈ

ਪੁੱਤ ਕਦ ਤੱਕ ਸੱਚਾਈ ਤੋਂ ਮੂੰਹ ਮੋੜੇਗਾ ,ਉਹ ਚਲੀ ਗਈ, ਕਦੇ ਵਾਪਿਸ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗੀ।ਆਪਣਾ ਨਹੀਂ ,ਪਰ ਇਸ ਮਾਸੂਮ ਬਾਰੇ ਤਾਂ ਸੋਚ,ਬਿਨ ਮਾਵਾਂ ਤੋਂ ਧੀਆਂ ਅਧੂਰੀਆਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀਆਂ ਨੇ,ਇੱਕ ਮਾਂ ਹੀ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਧੀ ਲਈ ਮਾਂ, ਬਾਪ, ਸਹੇਲੀ, ਬਣ ਹਰ ਫਰਜ਼ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀ ਏ।ਅੱਜ ਤਾਂ ਇਹ ਨਿਆਣੀ ਏ, ਕੱਲ੍ਹ ਨੂੰ

ਹਲਵਾਈ ਵੱਲ ਗੇੜਾ ਮਾਰ ਆਈਂ, ਪਰਸੋਂ ਭੱਠੀ ਚੜ੍ਹਾਉਣੀ ਆਂ।ਉਹਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਵੀਂ ਕੇ ਚਾਰ ਸਿਲੰਡਰ ਭਰਾ ਲਏ ‘ਤੇ ਸੁੱਕੀਆਂ ਲੱਕੜਾਂ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰ ਲਿਆ।ਨਾਲੇ ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਾਹਰਲੇ ਘਰ ਵਾਲਾ ਜਿਹੜਾ ਸਾਮਾਨ ਰੰਗ ਰੋਗਨ ਲਈ ਦਿੱਤਾ ਸੀ, ਸਾਰਾ ਨਵੀਂ ਕੋਠੀ ਵਿਚ ਲੈ ਆਇਓ। ਘਰ ਧੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਧਰਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ,ਤੇ ਬੰਤ

ਜਦੋਂ ਖੁਸ਼ੀ ਗ਼ਮੀ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ,ਅੰਦਰੋਂ ਰੂਹ ਦਾ ਮਰਨਾ ਤੈਅ ਆ।ਮਾੜੋ ਵੀ ਅੱਜ ਇਸੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚੋਂ ਗੁਜ਼ਰ ਰਹੀ ਸੀ।ਬੇਜਾਨ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਜਿਵੇਂ ਰੂਹ ਮਰ ਗਈ ਹੋਵੇ। ਲੀਰਾਂ ਦੀ ਗੁੱਡੀ ਵਾਂਗ। ਉਹ ਰੋਣਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਗਲ ਲੱਗ ਕਿਸੇ ਆਪਣੇ ਦੇ, ਪਰ ਆਪਣਾ ਤਾਂ ਕੋਈ ਦਿਖਾਈ ਹੀ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ।